ڕژێمی کۆماری ئیسلامی ئێران لە ساڵی ٢٠٢٤دا شێوازەکانی سەرکوتی ئازادی دەربڕینی پەرەپێدا و هەڕەشەکانی دژی ڕۆژنامەنووسانی ئێرانی لە دەرەوەی وڵات ڕەهەندێکی مەترسیداری وەرگرت.
بەپێی ڕاپۆرتی ساڵانەی ڕێکخراوی بەرگری لە ڕەوتی ئازادی زانیاری (DeFFI)، لە ساڵی ٢٠٢٤دا لانیکەم ٢٥٦ ڕۆژنامەنووس و دەزگای ڕاگەیاندن لە ٣٨٥ حاڵەتدا ڕووبەڕووی هەڵسوکەوتی دادوەری و ئەمنی کۆماری ئیسلامی بوونەتەوە. هەروەها ١١ ڕۆژنامەنووس حوکمی زیندانیان بەسەردا سەپێندراوە و لانیکەم ٣٦ ڕۆژنامەنووس و چالاکی ڕاگەیاندن دەستبەسەر کراون. بە گشتی ٦٩ ساڵ و ١٠ مانگ زیندان، ١١٠ قامچی و سزای دارایی بە بڕی زیاتر لە ٢٠٠ ملیۆن تمەن بۆ ڕۆژنامەنووسان دەرچووە.
ڕاپۆرتەکە ئاماژە بە پەیوەندی نێوان ڕووداوە گرنگە سیاسییەکان و شەپۆلەکانی سەرکوتی ئازادی دەربڕین لە ئێران دەکات. بەپێی ڕاپۆرتەکە، ڕۆژنامەنووسان و میدیاکانی ئێران لە ساڵی ڕابردوودا شەش شەپۆلی سەرکوتیان ئەزموون کردووە کە هەموویان دوای ڕووداوێکی گرنگی سیاسی دەستیان پێکردووە. لەوانە هێرش بۆ سەر ڕێوڕەسمی ساڵیادی قاسم سولەیمانی، بڵاوبوونەوەی ڕاپۆرتی بی بی سی سەبارەت بە کوژرانی نیکا شاکرمی، کوژرانی ئیبراهیم ڕەئیسی لە ڕووداوی هەلیکۆپتەر، ڕووخانی حکومەتی بەشار ئەسەد لە سووریا و هێرشە دووقۆڵییەکانی ئێران و ئیسرائیل.
ڕێکخراوەکە دەڵێت کۆماری ئیسلامی هاوکات لەگەڵ دەستپێکردنی هەر یەک لەم ڕووداوانە، بە یارمەتی میدیا حکومییەکان و چالاکانی میدیایی نزیک لە دەزگا حکومییەکان، هەڵمەتێکی بەرفراوانی بۆ بڵاوکردنەوەی هەواڵ و ڕاپۆرتی ساختە و چەواشەکار ڕێکخستووە. ئامانجی ئەم هەڵمەتانە ڕێگریکردن بووە لە ژێر پرسیار بردنی گێڕانەوەی فەرمی حکومەت یان کەمکردنەوەی کاریگەری گێڕانەوە سەربەخۆکان.
ڕاپۆرتەکە جەخت لەوە دەکاتەوە کە میکانیزمی سەرکوتی زانیاری ئازاد لە ئێران ڕێکخراوە و ئەم پرۆتۆکۆلانە بە شێوەیەکی بەردەوام نوێ دەکرێنەوە. هەروەها ئاماژە بەوە دەکات کە کۆماری ئیسلامی خەریکی جێبەجێکردنی سیستەمێکی پێکەوە بەستراوە لە میدیا و شێوە میدیاکان بۆ جێبەجێکردنی سیاسەتە پڕوپاگەندەییەکانی خۆیەتی.
سەبارەت بە پێشینەی ئەم بابەتە، ئێران بە بەردەوامی لە ڕیزبەندی وڵاتانی خراپی جیهان لە بواری ئازادی ڕۆژنامەوانیدا بووە. ڕێکخراوی ڕۆژنامەنووسانی بێ سنوور (RSF) لە ڕاپۆرتی ساڵی ٢٠٢٤ی خۆیدا ئێرانی لە پلەی ١٧٦ لە نێو ١٨٠ وڵاتدا داناوە. هەروەها ڕێکخراوی کۆمیتەی پاراستنی ڕۆژنامەنووسان (CPJ) ئێرانی وەک یەکێک لە گەورەترین زیندانکەرانی ڕۆژنامەنووسان لە جیهاندا ناساندووە. ئەم دۆخە سەختە بۆ ڕۆژنامەنووسان لە ئێران بەردەوام بووە و تەنانەت لە دەرەوەی وڵاتیش هەڕەشەی جددی لەسەر ڕۆژنامەنووسانی ئێرانی هەبووە.